Wszystkie osoby zainteresowane, w tym szczególnie czytelników biuletynu zapraszamy do przesyłania informacji o działaniach związanych z twórczością złotniczą, wystawach, inicjatywach. Z przyjemnością będziemy publikować je w kolejnych edycjach. Będziemy również wdzięczni za rozpowszechnianie informacji o naszym Biuletynie.

■ Koniec roku to tradycyjnie czas intensywnej pracy dla artystów. Galerie starają się zaproponować swoim klientom nowe, unikatowe propozycje, twórcy - licząc na podreperowanie swoich "trudnych" budżetów - pracują do późna licząc, że początek nowego roku uda się rozpocząć bez długów. Zawsze jednak pozostaje czas na spotkania i rozmowy.
A planów na nadchodzący rok jest naprawdę wiele!

■ W listopadzie 2005 na stronach www.amberif.pl i www.stfz.art.pl opublikowano regulamin najbliższego, 10 już Międzynarodowego Konkursu na Projekt Biżuterii z Bursztynem, towarzyszący 13. Międzynarodowym Targom Bursztynu, Biżuterii i Kamieni Jubilerskich AMBERIF 2006 w Gdańsku. Wbrew oczekiwaniom nie zaszły istotne zmiany w regulaminie konkursu, jury nadal będzie oceniało prezentacje na planszach 2D w postaci projektu albo fotografię gotowego obiektu lub modelu.

■ W dniach 17 listopada do 17 grudnia Galeria YES gościła autorską wystawę Marcina Tymińskiego pt. "MOJA PASJA". Prace artysty zawsze zaskakują i prowokują publiczność do głębszej refleksji. Marcin Tymiński to jeden z najbardziej aktywnych polskich twórców, uczestniczący w wielu wystawach i konkursach ostatnich lat. Katalog z wystawy publikujemy na stronie www.stfz.art.pl/galeria/katalog-tyminski.html

■ 2 grudnia 2005 w warszawskiej Galerii MILANO odbył się wernisaż jubileuszowej, 10-tej konkursowej wystawy pt. "Kreatywnego działania wynik". Swoje prace zgłosiło 54-ech autorów, a czterech autorów swoje prace pokazywało poza konkursem. Już tradycyjnie, obok artystów dojrzałych, od dawna współpracujących z galerią, w konkursie brali również udział studenci i absolwenci szkół artystycznych oraz osoby współpracujące z projektantami mody. "Rodzinne" jury w składzie: Elżbieta Kochanek-van Dijk, Maryla Weiss, Agnieszka Mędrzecka, Marta Kochanek-Zbroja, Martin van Dijk, Wiktor Zbroja i Kuba Kochanek przyznało artystom 3 nagrody i 4 wyróżnienia. Zdaniem jury do konkursu zgłoszono wiele interesujących prac. W końcowej fazie dokonywania wyboru podjęcie ostatecznych decyzji okazało się bardzo trudne - grono nagrodzonych osób można by powiększyć o co najmniej kilka. Jury postanowiło jednak nie zmieniać wcześniejszej decyzji co do ilości nagród i wyróżnień.
fotorelacja i zdjęcia prac >>>>

■ 5 grudnia 2005 roku zakończyła się w Kaliningradzie (Rosja) pierwsza edycja Międzynarodowego Konkursu Wyrobów Artystycznych z Bursztynu AŁATYR `2005. Do konkursu swoje prace zgłosiło ponad 50 artystów z Rosji, Litwy, Niemiec, Hiszpanii, Japonii i innych krajów, m.in. Beate Klockman, Judy McCaig, Katja Prins, Silvia Walz, Wilhelm Tasso Mattar, Philip Sajet, Theo Smeets, Manuel Vilhena, Michael Zobel i inni. Znacząca była reprezentacja Polaków - swoje prace prezentowali m.in. Giedymin Jabłoński, Mariusz Gliwiński, Jan Materek, Marek Nowaczyk, Andrzej Pacak, Mariusz Pajączkowski i inni. Do jury konkursu został zaproszony prof. Andrzej Szadkowski z Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi.         więcej >>>>

■ W dniu 7 grudnia 2005 w warszawskiej Galerii Krytyków POKAZ przy Krakowskim Przedmieściu odbył się wernisaż autorskiej wystawy prac Cezarego Łutowicza pt. "STRUKTURY FAKTURY FORMY". Wystawie towarzyszył skromny katalog.         fotorelacja >>>>

Cezary Łutowicz od ponad trzydziestu lat tworzy unikatową biżuterię, w którym główne miejsce zajmuje krzemień pasiasty. Można śmiało stwierdzić, że autor wprowadził ten niezwykle dekoracyjny kamień do biżuterii. Krzemień pasiasty, występuje jedynie w Polsce, Dzięki niezmordowanej pracy, polegającej na ponad 30-letniemu propagowaniu tego kamienia, dziś Krzemień pasiasty jest już znany i doceniany na całym świecie.
O krzemieniu Cezary Łutowicz szeroko informuje na swojej stronie internetowej www.krzemien-sandomierz.pl.

■ 12 grudnia 2005 w Instytucie Polskim w Pradze (Czechy) odbył się wernisaż drugiej edycji wystawy pt. "Współczesna polska sztuka złotnicza". Wystawa ta, zorganizowana przez Galerię Sztuki w Legnicy, była prezentowana w Wuppertalu, zaś kolejne miejsca prezentacji to Dania, Węgry, Francja, Rosja, Austria, Słowacja, Niemcy, Włochy i Polska. Zapraszamy do zapoznania się ze zdjęciami prac zamieszczonymi w katalogu.
fotorelacja >>>>
katalog >>>>

■ 14 grudnia 2005 w STANKO GALLERY we Wrocławiu odbył się wernisaż autorskiej wystawy Pawła Kaczyńskiego pt. "STALE zakochany".
Autor podczas konkursu PREZENTACJE 2004 otrzymał trzecią nagrodę, nagrodę Prezesa STFZ oraz - nagrodę GALERII STANKO: zaproszenie do zorganizowania wystawy indywidualnej. Aktywna działalność wystawiennicza autora pozwoliła dopiero w grudniu przygotować ekspozycję we Wrocławiu. Obecna wystawa jest czwartą indywidualną wystawą autora w br. W maju podczas Legnickiego Festiwalu Srebra Paweł został zaproszony do zaprezentowania swoich prac w cyklu "Sylwetki Twórców". Wystawie towarzyszył katalog wydany staraniem autora i Galerii Sztuki w Legnicy. Wystawa ta, ale już uzupełniona kolejnymi realizacjami, została następnie pokazana w Bielskiej Galerii BWA, potem - znowu nieco inna - w krakowskiej Galerii SKARBIEC. Grudniowa wystawa, poprzez ostatnie kilkumiesięczne dokonania, jest kolejnym, świadomym krokiem - jak mówi sam autor - "którym z przyjemnością zamknę tą wystawową dekadę".       więcej >>>>

■ Końcem grudnia 2005 roku zakończyła swą prawie trzydziestoletnią działalność warszawska Galeria PN Piotra Nowickiego. Od początku do końca swego istnienia galeria była posadowiona w ciągu pawilonów na tyłach ulic Nowy Świat i Smolnej, pod adresem: ul. Nowy Świat 26, pawilon nr. 5, 00 373 Warszawa.

Galeria PN była pierwsza w Polsce powojennej prywatną galerią dzieł sztuki i odegrała nie do przecenienia rolę w rozwoju i eksponowaniu polskiej sztuki współczesnej.
Galeria PN została otwarta dnia 14 lutego 1977 roku. Czołowi artyści złotnicy tamtych lat od początku współpracowali z tą galerią, odbyły się tam m.inn. wystawy indywidualne Joachima Sokólskiego, Jacka Byczewskiego, Tadeusza Klimczaka, oraz wystawa prac -w tym obiektów i biżuterii z kamieni oraz grafik - Jacka M. Hohensee.
Z okazji świąt Piotr Nowicki wysyłał kartki z życzeniami ilustrowane okazjonalnymi rysunkami Edwarda Lutczyna, będącymi zawsze aktualnym komentarzem istniejącej w kraju sytuacji. Dziękując Edwardowi Lutczynowi za pozwolenie, publikujemy tutaj kilka z tych rysunków; w ten nietypowy sposób chcemy upamiętnić istnienie pionierskiej w naszych warunkach galerii PN.         zobacz >>>>

■ W grudniu 2005 pojawiła się możliwość stworzenia w Warszawie stałego miejsca prezentacji wystaw sztuki złotniczej. STFZ od lat zabiegało o możliwość eksponowania w stolicy prac w warunkach właściwych dla rangi wystaw i konkursów organizowanych przez Galerię Sztuki w Legnicy, artystów i nasze stowarzyszenie. O szczegółach poinformujemy czytelników w kolejnym wydaniu naszego biuletynu.

Wiadomości sprzed lat

■ Wystawa biżuterii artystycznej OW ZPAP z 1971 roku

Po zakończeniu drugiej wojny światowej wielu polskich artystów plastykow pracujących w srebrze projektowało na zamówienia Biura Nadzoru Estetyki Produkcji - BNEP, zorganizowanego i prowadzonego przez prof. Wandę Telakowską (1905-1985), a przekształconego później w Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Owoce tej współpracy były eksponowane na wystawie w muzeum kazimierskim, otwartej w dniu 4 lipca 1999 roku i opatrzonej katalogiem prezentującym sylwetki aktywnych wówczas artystów. Pisaliśmy już o tym w biuletynie 2(4).

Do wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku dyscyplina złotnictwa artystycznego była organizacyjnie reprezentowana w Polsce na forum Związku Polskich Artystów Plastykow - ZPAP. Wielu artystów starszego pokolenia współpracujących po zakończeniu wojny z BNEP i IWP było w zrozumiały sposób aktywnych na forum swego macierzystego związku twórczego, czyli ZPAP.

W obrębie ZPAP początkowo istniała Podsekcja do Spraw Złotnictwa Artystycznego przy Sekcji Architektury Wnętrz i Sztuki Dekoracyjnej Okręgu Warszawskiego ZPAP ( AW i SD OW ZPAP), która z czasem przekształciła się w Podsekcję do Spraw Złotnictwa Artystycznego przy OW ZPAP, później w interdyscyplinarną Komisję do Spraw Złotnictwa Artystycznego, obejmującą swym zasięgiem teren całego kraju. Warszawa była ośrodkiem wiodącym, prace społeczne w podsekcji, potem w komisji początkowo wykonywali koledzy plastycy czyli członkowie ZPAP z Warszawy. I tak właśnie znaczące wystawy biżuterii artystycznej były w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku organizowane przez środowisko warszawskie. Do takich wystaw należy zaliczyć m.inn.:

- dwie wystawy indywidualne Jadwigi i Jerzego Zaremskich w warszawskiej Zachęcie w latach: 1962 i 1970. Wystawy ta ugruntowaly pozycję srebra artystycznego pomiędzy innymi dyscyplinami sztuki, jeden z dziennikarzy zatytułował swój tekst z roku 1969 o twórczości Jadwigi i Jerzego Zaremskich terminem Biżuteria Demokratyczna - dostępna dla ludzi ze względu na taniość materiałów stosowanych przez artystów.

- wystawy zbiorowe OW ZPAP w latach: 1962 oraz 1968 w Warszawie w salach wystawowych Domu Artysty Plastyka przy ul Mazowieckiej 11a.

Przywołane powyżej wystawy nie spełniły większej roli informującej zagranicę o naszym złotnictwie artystycznym jako o szerszym zjawisku, mimo indywidualnych, spektakularnych sukcesow czołowych polskich artystów złotnikow - głównie Jadwigi i Jerzego Zaremskich - w Pforzheim, Stuttgarcie, Arezzo czy w Jablonecu. Stąd postanowiliśmy poświęcić niniejszy akapit wystawie otwartej latem 1971 roku w warszawskim Domu Artysty Plastyka, gdyż została ona przeniesiona za granicę do Singapuru i Djakarty, a dobry odbiór prac miał pewien wpływ na zorganizowanie niedługo potem wystaw polskiej biżuterii artystycznej eksponowanych w Ośrodkach Kultury Polskiej w Berlinie, Sztokholmie, Pradze i w Bratysławie.

Wystawa nazywająca się po prostu Biżuteria Artystyczna zorganizowana przez Okręg Warszawski ZPAP została otwarta w salach wystawowych Domu Artysty Plastyka - siedzibie Okręgu Warszawskiego ZPAP w Warszawie przy ulicy Mazowieckiej 11a w dniu 8 lipca 1971 roku i była tam eksponowana do dnia 29 lipca 1971 roku. W skład jury wchodzili: Konstanty Danko, Roman Falencik, Irena Huml, Adam Jabłoński, Mirosława Miller, Jerzy Sendłak, Stanisław Sikora, Eugeniusz Szparkowski, Konstanty Tiunin, Olgierd Vetesco. Przypomnijmy, że prof. Irena Huml jest wybitnym historykiem sztuki zajmującym się współczesnym polskim złotnictwem artystycznym, artysta plastyk Adam Jabłoński był wieloletnim kierownikiem artystycznym społdzielni ORNO i jest autorem znacznej ilości łańcuchów i insygniów rektorskich wykonanych przez zespół tej spółdzielni. Do najważniejszych prac jego projektu należą repusowane w miedzi odrzwia do katedry Świętego Jana na warszawskiej Starówce. Artyści plastycy: Mirosława Miller, Olgierd Vetesco, Jerzy Sendłak należą do najwybitniejszych przedstawicieli tzw. Polskiej Szkoły Srebra. Artysta plastyk Konstanty Tiunin był autorem prac inkrustowanych techniką mozaiki. Artystka plastyczka Kaja Szymańska jest u nas prekursorem techniki "tkania" z cienkich srebrnych drucików, techniki, którą świat poznał z dokonań i książki artystki amerykańskiej, prof. Arline Fish.

W wystawie wzięło udział 29 autorów lub zespołów autorskich, jak zespół małżeński Jadwigi i Jerzego Zaremskich. Wystawie towarzyszył katalog ze wstępem pióra prof. Ireny Huml, listą jury, listami autorów i wystawianych prac, oraz zdjęciami prac, które mimo niskiej jakości poligraficznej, dają pewne wyobrażenie o estetyce srebrnej polskiej biżuterii artystycznej tamtych lat.

■ Chatelaine

Sprawy związane z wydaje się być banalnym przedmiotem jakim są klucze, zapisały się w wieloraki sposób w historii kultury. Jednym z nich są role społeczne i pozycja osoby dysponującej kluczami czyli noszącej klucze, i tak odpowiedzialnej za ład i porządek w domu czy w majątku; innym są najróżniejsze przedmioty służące do trzymania razem i przechowywania zestawu kluczy. Te pierwsze to tytuły: klucznik czy klucznica, a czytelnikom polskojęzycznym nie trzeba przypominać postaci z naszej literatury i sztuki takich jak klucznik Gerwazy z Pana Tadeusza - naszego dziewiętnastowiecznego eposu narodowego pióra Adama Mickiewicza; czytelnicy angielskojęzyczni znają, być może, czasopismo Chatelaine i portal kanadyjski http://www.chatelaine.com/, adresowane do współczesnych klucznic czyli pań domu.

Sposoby przechowywania kluczy były i są najrozmaitsze; ostatnio widujemy osoby noszące klucze na szyi na swoistej taśmie - smyczy, niekiedy zdobionej wtkanymi napisami czy logo i zakończonej odpowiednim zaczepem - karabinkiem. Widywałem też robotników, brygadzistów, kierowców ciężarówek noszących klucze na specjalnym karabińczyku zaczepionym do szlufki na pasek do spodni. Podobną rolę spełnia też mała szekla żeglarska.

W dawnych czasach istniał specjalny obiekt, często wykonywany ze srebra przez złotników, nazywający się chatelaine. Było to ozdobne, niekiedy bardzo rozbudowane w swej formie zawieszenie, opatrzone specjalnym haczykiem dla pewnego zamocowania owego zawieszenia na pasku. Umożliwiały one zawieszenie najróżniejszych przedmiotów potrzebnych w pracach domowych, tak więc na krótkich odcinkach łańcuszków można było zawiesić nożyczki, naparstek, pojemniczki, nie wspominając o pęku kluczy. Inną formą chatelaine był ozdobnie repusowany, zamykany swoisty pojemnik, we wnętrzu którego przechowywano potrzebne przedmioty.

Chatelaine pojawiają się w wieku XVII i istnieją do wieku XIX. Z tym większym zainteresowaniem przypominamy, iż w jednym z polskich dwudziestowiecznych pism złotniczych, a mianowicie w piśmie "Złotnik i Zegarmistrz", nr. 2 z 18 lutego 1937 r. firma złotnicza I. M. Alland i Synowie (Warszawa, ul. Kacza nr 17) zamieściła reklamę oferowanych wyrobów. Pomiędzy wymienionymi tam obiektami znajdują się również...szatlenki, czyli po prostu chatelaine, które, jak z tego wynika, wciąż były potrzebne. Pisaliśmy o tym w kolumnie "Lemel" w piśmie Polski Jubiler w 2002 roku.

Ładny egzemplarz chatelaine typu "pojemnikowego" jest eksponowany w warszawskim Muzeum Narodowym. Natomiast niniejszy tekst ilustrujemy zdjeciami dwóch egzemplarzy chatelaine pochodzacych z prywatnej kolekcji w Warszawie.